Sık Sorulan Sorular

Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı ifadesinin kısaltmasıdır. TMGD, tehlikeli madde taşımacılığı, depolanması, yükleme-boşaltma ve ambalajlama faaliyetlerinde bulunan işletmelere; ulusal ve uluslararası mevzuatlara uygunluk konusunda danışmanlık sağlayan yetkili kişidir. TMGD’nin temel görevi; işletmenin tehlikeli maddelerle ilgili işlemlerini güvenli ve yasalara uygun bir şekilde yürütmesini sağlamak, riskleri analiz etmek ve çalışanlara gerekli eğitimleri vermektir. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kişiler bu unvanı alabilir.

Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD), işletmelerin tehlikeli maddelerin taşınması, doldurulması, boşaltılması, ambalajlanması ve depolanması süreçlerinde güvenliği sağlamakla yükümlü profesyonel bir uzmandır. TMGD’nin temel görev ve sorumlulukları şunlardır: Tehlikeli madde taşımacılığı ile ilgili yasal düzenlemelere uyumun sağlanması, Olası risklerin belirlenmesi ve bu risklere karşı önleyici tedbirlerin geliştirilmesi, Kaza ve olayların raporlanması, analiz edilmesi ve gerekli düzeltici faaliyetlerin önerilmesi, Personelin, tehlikeli madde taşımacılığı konusunda eğitilmesini sağlamak, Taşımacılıkla ilgili yıllık faaliyet raporlarının hazırlanması, Tehlikeli maddelerin doğru şekilde sınıflandırılması, etiketlenmesi ve taşınmaya uygun hale getirilmesinde rehberlik etmek. TMGD, hem çevre hem de insan sağlığı açısından risk teşkil eden durumların önüne geçmek için işletmelerde önemli bir denetim ve danışmanlık rolü üstlenir.

Tehlikeli maddelerin taşınması, yüklenmesi, boşaltılması, ambalajlanması veya depolanması gibi faaliyetlerde bulunan ve bu işlemleri yılda belirli bir miktarın üzerinde gerçekleştiren işletmeler, TMGD bulundurmakla yükümlüdür. Bu zorunluluk, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yayımlanan yönetmeliklerle düzenlenmiştir. TMGD bulundurma zorunluluğu özellikle şu sektörlerdeki firmalar için geçerlidir: Akaryakıt ve kimyasal madde üreticileri ve dağıtıcıları Depolama ve lojistik firmaları Tehlikeli madde ithalat ve ihracatı yapan işletmeler Dolum, ambalajlama ve taşıma işlemi yapan tesisler Bazı küçük ölçekli işletmeler ya da belirli şartları sağlayan firmalar ise muafiyet kapsamında olabilir. Muafiyet durumu, yapılan faaliyetin türü, tehlikeli madde miktarı ve sıklığı gibi kriterlere bağlı olarak değerlendirilir.

Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB), tehlikeli maddelerin taşınması, yüklenmesi, boşaltılması, ambalajlanması, depolanması veya benzeri işlemleri yapan işletmelerin, bu faaliyetleri yasal olarak gerçekleştirebilmeleri için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından verilen resmi bir belgedir. TMFB; karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolu taşımacılığına konu olan tehlikeli maddelerle çalışan firmaların yasal bir zorunluluğudur. Bu belge olmadan yapılan faaliyetler, mevzuata aykırı sayılır ve idari yaptırımlara neden olabilir.

Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB), Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Kuruluşları tarafından hazırlanan EK-3 Raporu ve gerekli firma evraklarıyla birlikte hazırlanarak, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın onayı ile alınır. Başvuru işlemleri Ulaştırma Ve Altyapı Bakanlığı Bölge Müdürlüklerine yapılır. 

Tehlikeli Madde Faaliyet Tespit Raporu, bir işletmenin tehlikeli maddeyle ilgili faaliyetlerinin olup olmadığını belirlemek amacıyla Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) tarafından hazırlanan teknik bir rapordur. Bu rapor sayesinde, işletmenin Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) alma yükümlülüğü olup olmadığı değerlendirilir. Aynı zamanda işletmenin TMGD bulundurması gerekip gerekmediği de bu raporla netleşir. Tespit raporu şu durumlar için gereklidir: TMFB başvurusunda bulunulurken TMFB muafiyet başvurularında İşletme faaliyetlerinde değişiklik olduğunda Yeni kurulmuş ya da faaliyet alanı tehlikeli madde içeren işletmelerde Rapor, saha ziyareti ve mevzuat incelemesine dayalı olarak hazırlanır ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın ilgili sistemine yüklenir.

TMGDK, Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Kuruluşunun kısaltmasıdır. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş, bünyesinde yetkili TMGD’ler (Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları) bulunduran, danışmanlık hizmeti vermeye yetkili kuruluştur. TMGDK’lar, tehlikeli madde faaliyetinde bulunan firmalara; Mevzuata uygunluk konusunda rehberlik eder, Risk analizi yapar, Eğitimler verir, Gerekli rapor ve dokümantasyonu hazırlar. Bu kuruluşlar, belirli kriterleri karşılayarak ve bakanlık denetiminden geçerek yetki belgesi alırlar. Sadece yetkili TMGDK’lar, resmi olarak TMGD hizmeti sunma hakkına sahiptir.

Tehlikeli Madde Yıllık Faaliyet Raporu (YFR), tehlikeli madde ile ilgili faaliyet gösteren firmaların bir takvim yılı içinde gerçekleştirdikleri taşıma, depolama, yükleme, boşaltma gibi işlemleri özetleyen ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na sunulması gereken zorunlu bir rapordur. Bu rapor; Firmanın tehlikeli maddeye ilişkin yıllık performansını, Karşılaşılan sorunları, Alınan önlemleri ve eğitimleri, Güvenlik uygulamalarını içerir. TMGD (Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı) tarafından hazırlanır ve her yıl Nisan ayı sonuna kadar bakanlık sistemine yüklenmesi gerekir. YFR’nin zamanında ve doğru şekilde sunulmaması, idari yaptırımlara ve cezalara yol açabilir.

Taşıma evrakı, tehlikeli maddelerin taşınması sırasında araçta bulundurulması zorunlu olan, taşınan maddeye ilişkin bilgileri içeren resmi belgedir. ADR mevzuatına göre taşıma evrakı; taşımayı gerçekleştiren sürücü, ilgili personel ve denetim birimleri için en önemli bilgi kaynağıdır. Taşıma evrakında yer alması gereken başlıca bilgiler: Taşınan maddenin UN numarası, sınıfı ve paketleme grubu Gönderen ve alıcının adı ve adresi Ambalaj türü ve miktarı Güvenlik önlemleri ve özel taşıma kuralları (varsa) Araç plaka numarası, taşıma tarihi Gerekirse SDS (Güvenlik Bilgi Formu) ve DG Deklarasyonu bilgileri Bu belge, taşımacılık sırasında olası acil durumlara müdahale, kontrol ve denetimler açısından kritik öneme sahiptir. Evrakta eksiklik ya da yanlışlık olması halinde hem gönderici hem de taşıyıcı firmalar idari yaptırımlarla karşılaşabilir.

DG Deklarasyonu, Dangerous Goods Declaration ifadesinin kısaltmasıdır ve tehlikeli madde taşımacılığı sırasında gönderici tarafından düzenlenmesi zorunlu olan resmi beyan belgesidir. Bu belge, taşınan tehlikeli maddenin; Doğru sınıflandırıldığını, Uygun şekilde ambalajlandığını, Etiketleme ve işaretlemelerinin eksiksiz yapıldığını, Yürürlükteki ulusal ve uluslararası taşıma kurallarına uygun olduğunu gösterir. DG Deklarasyonu; Karayolu (ADR) Denizyolu (IMDG Code) Havayolu (IATA DGR)taşımacılığında zorunludur ve yetkili bir kişi tarafından eksiksiz doldurulmalıdır. Yanlış veya eksik düzenlenen bir DG Deklarasyonu, sevkiyatın reddedilmesine, idari yaptırımlara ya da ciddi güvenlik risklerine yol açabilir.

UN ambalaj, Tehlikeli maddelerin taşınması ve depolanması sırasında güvenliği sağlamak amacıyla belirli standartlara uygun şekilde üretilmiş ambalajlardır. Bu ambalajlar, Birleşmiş Milletler (UN) tarafından belirlenen güvenlik normlarına göre test edilmiş ve onaylanmıştır. UN ambalajlarının temel özellikleri: Tehlikeli maddelerin taşınması için özel olarak tasarlanır ve bu maddelerin yol açabileceği tehlikeleri minimize eder. Her UN ambalajı, UN numarası ve ambalaj grubuna göre etiketlenir ve etiketinde taşınan maddenin sınıfı, tehlikeleri hakkında bilgi bulunur. Ambalajlar genellikle dayanıklı malzemelerden üretilir ve belirli testlere tabi tutulur. Bu testler, ambalajın taşıma sırasında olabilecek darbelere, sıcaklık değişimlerine, basınca ve diğer olumsuz koşullara dayanıklı olup olmadığını belirler. Tehlikeli maddeler taşınırken kullanılan ambalajların, UN 4G, UN 1A1 gibi özel kodlarla işaretlenmesi gerekmektedir.

T9 Belgesi, Tehlikeli Madde Taşıma ve Lojistik Belgesi olarak da bilinir ve özellikle karayolu taşımacılığı yapan firmaların alması gereken bir belgedir. Bu belge, taşınan tehlikeli maddelerin, yasal yükümlülüklere uygun şekilde taşındığını ve güvenliğin sağlandığını gösteren önemli bir belgedir. T9 belgesi, karayolu ile tehlikeli madde taşıma faaliyetlerini gerçekleştiren taşıma şirketlerinin, taşınacak maddelerle ilgili gerekli önlemleri alıp almadığını kontrol etmek amacıyla düzenlenir. T9 belgesinin gerekliliği şu durumlar için geçerlidir: Tehlikeli madde taşımacılığı yapan araçlar ve firmalar Taşıma sırasında olabilecek acil durumlar ve güvenlik önlemleri konusunda bilgi ve belgelerin sağlanması ADR (Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa Anlaşması) hükümlerine uyum sağlanması T9 belgesi, taşıma firmasının, gerekli eğitimleri aldığı, güvenlik önlemlerini aldığı ve tehlikeli maddeleri yasal mevzuata uygun şekilde taşıdığı anlamına gelir.

IMDG (International Maritime Dangerous Goods Code), yani Uluslararası Denizcilik Tehlikeli Yük Kodu, denizyoluyla taşınan tehlikeli maddelerin güvenli şekilde ambalajlanması, etiketlenmesi, depolanması ve taşınması için oluşturulmuş uluslararası bir düzenlemedir. Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından yayımlanır ve dünya genelinde deniz taşımacılığı yapan tüm şirketler için bağlayıcı niteliktedir. IMDG Kodu’nun temel amacı: Can güvenliğini sağlamak, Deniz kirliliğini önlemek, Tehlikeli madde kaynaklı kazaları en aza indirmektir. IMDG Kodu kapsamında taşınan maddeler, özelliklerine göre sınıflandırılır ve bu sınıflara özel ambalajlama, işaretleme ve taşıma kuralları belirlenir.

Yazılı talimat, tehlikeli madde taşımacılığı, depolama, yükleme, boşaltma ve diğer ilgili faaliyetlerde çalışanların güvenli ve mevzuata uygun bir şekilde hareket etmelerini sağlamak amacıyla, işletme tarafından hazırlanan ve çalışanlara verilen resmi talimatlardır. Bu talimatlar, yapılacak işlerin güvenliğini sağlamak için gerekli olan tüm prosedürleri, kuralları ve alınması gereken önlemleri içerir. Yazılı talimatın içeriği şunları kapsar: Tehlikeli maddelerin taşınmasında izlenecek prosedürler Acil durum planları ve yapılması gereken işlemler Riskler ve bu risklere karşı alınacak önlemler Kişisel koruyucu ekipman kullanımı Çalışanların görev tanımları ve sorumlulukları ADR yönetmeliğine göre, tehlikeli madde taşımacılığı yapan firmalar, yazılı talimatları sürücülere, yükleme ve boşaltma personeline vermek zorundadır. Ayrıca, bu talimatların güncel olması ve her yıl gözden geçirilmesi gerekir. Yazılı talimatlar, çalışanların güvenliğini sağlamak, yasal yükümlülüklere uymak ve olası kazaları önlemek için kritik öneme sahiptir.

DGR (Dangerous Goods Regulations), yani Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri, havayolu ile taşınan tehlikeli maddelerin güvenli bir şekilde paketlenmesi, etiketlenmesi, belgelenmesi ve taşınmasını sağlayan uluslararası kurallar bütünüdür. Bu düzenlemeler, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) tarafından yayımlanır ve dünya genelinde sivil havacılık sektöründe standart olarak kabul edilir. DGR’nin amacı: Uçuş güvenliğini sağlamak, Yolcu, personel ve kargonun zarar görmesini önlemek, Tehlikeli madde kaynaklı kazaları en aza indirmektir. DGR kapsamında taşınan maddeler, kimyasal özelliklerine göre sınıflandırılır ve her sınıf için özel kurallar belirlenir. Bu nedenle, havayolu ile tehlikeli madde taşıyan işletmelerin DGR kurallarına tam uyum sağlaması zorunludur.

UHDGM, “Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü”'nün kısaltmasıdır. Bu kurum, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na bağlı bir genel müdürlük olup, Türkiye'deki tehlikeli madde taşımacılığının düzenlenmesi, denetlenmesi ve güvenliğinin sağlanması ile ilgili sorumludur. UHDGM'nin başlıca görevleri şunlardır: Tehlikeli madde taşımacılığına ilişkin mevzuat geliştirmek ve uygulanmasını sağlamak. Taşıma işletmelerine yönelik denetimler yapmak ve faaliyetlerin yasalara uygunluğunu sağlamak. Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) düzenlemek ve bu belgelerin geçerliliğini denetlemek. Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanları (TMGD) için denetimler yapmak ve ilgili sertifikaların verilmesini sağlamak. ADR anlaşması çerçevesindeki düzenlemeleri Türkiye'deki taşımacılık sektörüne uyumlu hale getirmek. Ayrıca UHDGM, Türkiye’de tehlikeli maddelerle ilgili eğitimler düzenler ve tehlikeli madde güvenliği alanındaki genel düzenlemeleri takip eder.

IATA (International Air Transport Association), yani Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği, dünya genelinde hava taşımacılığı yapan hava yolları arasında iş birliğini sağlamak, standartlar oluşturmak ve havacılık sektörünün güvenli, verimli ve ekonomik şekilde işlemesini desteklemek amacıyla kurulmuş uluslararası bir kuruluştur. 1945 yılında kurulan IATA'nın başlıca görevleri şunlardır: Uluslararası hava taşımacılığı için standartlar ve düzenlemeler geliştirmek, Yolcu ve kargo taşımacılığında güvenliği artırmak, Hava yolları arasındaki operasyonel işleyişi kolaylaştırmak, Tehlikeli maddelerin hava yoluyla taşınmasına ilişkin DGR (Dangerous Goods Regulations) gibi kurallar yayınlamak. Bugün, dünya genelindeki hava trafiğinin büyük bir kısmı IATA’ya üye hava yolu şirketleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle IATA, havacılık sektöründe küresel ölçekte belirleyici bir rol oynar.

RID (Règlement concernant le transport international ferroviaire des marchandises dangereuses), yani Tehlikeli Maddelerin Demiryolu ile Uluslararası Taşınmasına İlişkin Düzenleme, tehlikeli maddelerin demiryolu ile güvenli bir şekilde taşınmasını sağlamak amacıyla oluşturulmuş uluslararası bir düzenlemedir. RID, Avrupa'da geçerli olan COTIF (Uluslararası Demiryolu Taşımacılığı Anlaşması) kapsamında yürürlüğe konmuştur ve demiryolu ile tehlikeli madde taşıyan tüm işletmelerin uyması gereken kuralları içerir. RID düzenlemesinin temel amaçları şunlardır: Demiryolu taşımacılığında can, mal ve çevre güvenliğini sağlamak, Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, ambalajlanması, işaretlenmesi ve belgelenmesine dair kuralları belirlemek, Kaza risklerini en aza indirmek ve uluslararası uyumu sağlamak. RID, ADR (karayolu) ve IMDG (denizyolu) gibi diğer taşımacılık modlarına paralel kurallar içerdiği için, kombine taşımacılık yapan firmalar açısından büyük önem taşır.

SDS (Safety Data Sheet) – Türkçesiyle Güvenlik Bilgi Formu (GBF) – bir kimyasal maddenin güvenli kullanımına dair bilgileri içeren resmi bir belgedir. Bir SDS; maddenin tanımı, tehlikeleri, taşınması, depolanması, ilk yardım önlemleri, yangınla mücadele yöntemleri, maruz kalma kontrolleri ve bertaraf yöntemleri gibi 16 başlık altında detaylı bilgi sunar. Kimyasal maddelerin üretimi, ithalatı, ihracatı ve taşınması süreçlerinde SDS belgesi, hem çalışan güvenliği hem de yasal uyumluluk açısından zorunludur.

ADN (European Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Inland Waterways), yani Tehlikeli Malların İç Su Yollarında Uluslararası Taşınmasına İlişkin Avrupa Anlaşması, tehlikeli maddelerin nehir, göl ve kanal gibi iç su yolları üzerinden güvenli şekilde taşınmasını düzenleyen uluslararası bir anlaşmadır. ADN’nin başlıca amaçları şunlardır: İnsan sağlığını, çevreyi ve mal güvenliğini korumak, Tehlikeli maddelerin iç su yollarında taşınmasına yönelik kuralları standartlaştırmak, Kaza risklerini en aza indirerek güvenli taşımacılığı sağlamak. ADN kapsamında; Tehlikeli maddeler sınıflandırılır, Ambalajlama, etiketleme ve taşıma belgelerine dair kurallar belirlenir, Gemilerin teknik özellikleri ve personelin eğitimi gibi güvenlik unsurları da düzenlenir. ADN, özellikle Avrupa ülkeleri arasında yapılan iç su taşımacılığı faaliyetlerinde geçerlidir ve ADR, RID, IMDG gibi diğer tehlikeli madde taşımacılığı düzenlemeleriyle uyumlu şekilde çalışır.

2025 yılı itibarıyla Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) olmadan faaliyet gösteren işletmelere, belge eksikliği devam ettiği sürece her 30 günde bir 20.335 TL idari para cezası uygulanmaktadır.

SRC5, tehlikeli madde taşımacılığı yapan sürücülerin alması gereken bir mesleki yeterlilik belgesidir. Bu belge, karayolu ile tehlikeli madde taşımacılığı (ADR kapsamında) yapan araç sürücülerine zorunludur. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından verilen SRC5 belgesi, sürücünün: Tehlikeli maddeleri güvenli bir şekilde taşıyabileceğini, Mevzuata ve güvenlik kurallarına hakim olduğunubelgeler. SRC5 belgesi olmadan tehlikeli madde taşıyan araçların trafiğe çıkması yasal olarak yasaktır ve ciddi yaptırımlara tabidir.

Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı (TMGD) hizmeti almayan işletmelere her 30 günde bir 20.335 TL ceza kesilir.

2025 yılı için Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi yenileme ücreti 1.182 TL olarak belirlenmiştir.

2025 yılı itibarıyla TMFB için yeni belge başvurusu ücreti 7.883 TL olarak belirlenmiştir.